مقصود از «ضرر» در روزه‌داری چیست

پیامبر اکرم(ص) در خصوص تأثیر روزه‌داری بر سلامت شخص روزه‌دار می‌فرمایند: «روزه بگیرید تا تندرست باشید»، اما با این وجود بیان شده اگر روزه‌داری برای سلامتی شخص ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد و اگر هم بگیرد، باطل است.

 یکی از آثار و فواید روزه‌داری، صحت و سلامتی بدن است، هم روایات زیادی در این زمینه هست و هم علم پزشکی به این نتیجه رسیده است، برای پیشگیری برخی بیماری‌ها روزه‌داری مهم است، به این صورت که برای پیشگیری برخی بیماری‌ها روزه‌داری مفید است، هر چند برخی بیماری‌هایی وجود دارد که ممکن است روزه‌داری برای شخص ضرر داشته باشد، پیامبر اکرم(ص) در خصوص تأثیر روزه‌داری بر سلامت شخص روزه‌دار می‌فرماید: «صُومُوا تَصِحّوا»، روزه بگیرید تا تن درست باشید.

اسلام برای سلامتی بدن اهمیت ویژه‌ای قائل است، البته تا جایی که به سلامتی شخص ضربه‌ای نزند، در جای جای احکام دین به این مسأله بر می‌خوریم که به خاطر حفظ سلامتی و بقای انسان یکسری مسائل از جمله روزه‌داری تشریع شده است که جزو واجبات اسلام است، اما با این حال فرموده‌اند اگر روزه‌داری برای سلامتی شخص ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد و اگر هم بگیرد باطل است و چه بسا حرام هم است.

البته در این میان بیماری مجوز روزه‌خواری نیست، همچنان که برای بانوان، بارداری و شیردهی مجوز روزه‌خواری نیست، آنچه مجوز است، ضرر است، ممکن است شخصی بیماری داشته باشد، ولی روزه برای وی ضرری نداشته باشد، چه بسا روزه برای آن مفید باشد، در نتیجه روزه دارای اهمیت زیادی است و با عذر یا بهانه‌ایی که عذر شرعی نیست، نباید روزه را ترک کرد، حتی در رساله‌های علمیه و کتاب‌های فقهی آمده است که ضعف مجوز روزه‌خواری نیست، اما اگر ضعف به حدی شدید شود که قابل تحمل نیست و طرف در عسر و هرج افتاد، آن یک استثناء است.

اما مقصود از ضرر در روزه‌داری چیست، مرجع تشخیص چیست؟ در اینجا تشخیص با خود فرد است، البته شاید تشخیص خود فرد هم صحیح نباشد، زیرا برخی بیماری‌ها را نتواند فرد عادی تشخیص دهد، اگر خود شخص اطمینان حاصل کرد که روزه‌ برای او ضرر دارد، یا یک وقت به تشخیص دیگری اعتماد کرد که معمولاً‌ به تشخیص پزشک متخصص مورد اطمینان است، روزه واجب نیست.